ویراستاری چیست؟ چگونه متنی را ویرایش کنیم؟

ویراستاری فرآیندی است که با انجام آن محتوای یک متن از لحاظ نگارشی و املایی و مفهومی اصلاح می شود و با کم و زیاد کردن بخش هایی به آن، متن به بهترین شکل ممکن درمی آید.

در واقع حتی اگر در هنگام نوشتن اولیه، دقت و تمرکز نیز رعایت شود، بازهم نباید هیچ نوشته ای را بدون ویرایش رها کنیم.

با عمل ویراستاری متن به صورت یک دست و کاملا منسجم و مرتب در می آید که برای خواننده نیز قابل فهم تر می شود، بنابراین هیچ گاه از ویراستاری یک متن غافل نشوید.

اهمیت ویراستاری

هنگامی که یک متن در حال نوشته شدن است، درصد خیلی بالایی وجود دارد که در آن اشتباهات مفهومی، نگارشی و حتی املایی دیده شود. به عنوان مثال ممکن است یک مترجم و یا حتی یک نویسنده از املای درست یک کلمه اطلاع نداشته باشد و یا حتی جملات دارای یک ساختار دستوری درستی نباشند، همه ی این ها باعث می شود یک متن بدون ویرایش نامفهوم بماند لذا ویرایش متون بسیار مهم تلقی می شود.

در ویراستاری متن ممکن است بعضی جملات و عبارات کم و زیاد شود یعنی شیوه ی نگارش آن عوض می شود البته ناگفته نماند در ویراستاری نمیتوان مطلبی را حذف کرد تنها می توان آن را اصطلاح کرد تا به صورت یک متن حرفه ای در بیاید و برای خواننده کاملا قابل درک باشد.

اهمیت ویراستاری متون و مقالات فارسی:

تمام مقالات فارسی که چاپ و منتشر می شوند به ویراستاری نیاز دارند. تفاوتی ندارد که یک متن در چه زمینه ای باشد، مهم ترین اقدام ویرایش متن است. با ویراستاری متن کتاب یا مقاله، پیام ها به صورت درست و قابل درک منتقل می شود و اشتباهات و غلط های نگارشی اصطلاح می شود و در نهایت این ویراستاری متن نشان می دهد که چقدر کار با ارزش بوده است و به بی نقص انتشار یافته است.

ویراستار به چه کسی گفته می شود؟

به کسی که دارای دانش و مهارت کافی درزمینه ی ویرایش است و می تواند یک متن را از ابعاد مختلف بررسی و اصطلاح کند، ویراستار می گویند.

ویراستار می بایست همواره از آخرین تغییرات نوشتاری واژگان و قواعد دستوری آگاه باشد و زمانی را به مطالعه و کسب اطلاعات تازه در طول روز اختصاص  دهد.

همچنین ویراستار یک عضو اثر گذار در مبحث تولید محتوا سایت ها و برنامه ها و … شناخته می شود زیرا داشتن یک سایت با محتوای بدون اشتباه  و نگارش پیشرفته در حوزه ی کسب و کار بسیار حائز اهمیت است.

شغل ویراستاری از حساسیت های بالایی برخوردار است زیرا اگر محتوای یک متن به صورت منسجم نباشد خواننده از مطالعه آن مطلب صرف نظر می کند، بنابراین علاوه بر نویسنده، ویراستار نیز در تولید محتوا بسیار نقش دارد.

علاوه بر این ویراستار باید طوری متن را ویرایش کند که نیت ها و خواسته های نویسنده را در نظر گرفته باشد و به درستی همان مفهومی که نویسنده در ذهن دارد را انتقال دهد.

خصوصیات یک ویراستار حرفه ای چیست:

• دارای صبر و حوصله باشد: یک ویراستار باید حوصله‌ی خواندن هر متنی را داشته باشد و با دقت تمام و تسلط  کامل به مفهوم جملات، محتوای متن را ویرایش و نکات نگارشی را به درستی اجرا کند.
• از تمرکز و دقت کافی بهره مند باشد: تنها با تمرکز و دقت بالا می توان یک متن را ویرایش کرد، اگر ویراستار مشغله ی فکری داشته باشد نمی تواند با دقت لازم به اصلاح متن بپردازد و ممکن است اصلاح برخی اشتباهات از قلم بیافتد.
• داشتن اطلاعات عمومی بالا ضروریست: کسی که تشنه‌ی یادگیری است و به مطالعه ی اطلاعات و علوم مختلف می پردازد به خوبی قادر است ایرادات و نواقص متن را تشخیص دهد و یک ویرایش تخصصی را انجام دهد.
• دانش فنی را داشته باشد: ویراستاری که با نرم افزارهایی مانند WORD آشنایی کامل داشته باشد به راحتی و با سرعت بالاتری می تواند ویرایش یک متن را به سرانجام برساند. برای مثال در متون مهندسی بسیار از اعداد و ارقام و جداول استفاده می شود، ویراستاری که آشنا به نرم افزار باشد یک متن ویرایش شده بی نقص را ارائه می دهد.
• اخبار به روز ویراستاری را دنبال کند: یک ویراستار با تجربه برای بالا بردن کیفیت کار خود می بایست به طور مداوم منابعی را دنبال کند که قوانین تازه و اطلاعات به روز در زمینه ی ویراستاری را منتشر می کند و با مطالعه ی این منابع سطح کار خود را ارتقا دهد.

انواع ویرایش متون و مقالات فارسی

به طور کلی ویرایش متون را به سه دسته تقسیم بندی می کنند:

1. ویرایش فنی:

در ویرایش فنی تنها به ظاهر و قالب نوشته توجه می شود؛ یعنی به طور کلی از نظر پاراگراف بندی، املای کلمات و انسجام ظاهری نوشته ها متن ویرایش می شود.

2. ویرایش محتوایی:

ویراستار در این نوع ویرایش باید به صورت کامل آشنا با محتوای متن باشد و به بررسی جملات از نظر مفهومی بپردازد. یک محتوایی که به صورت تخصصی و مرتبط با یک رشته ی خاص است را فقط کسی می تواند ویرایش کند که خود نیز دارای همان تخصص باشد؛ تنها در این صورت است که به طور حرفه ای ویرایش انجام می شود.

3.ویرایش دستور زبانی:

در این نوع ویرایش، نکات دستوری مانند جایگاه درست فعل، فاعل، اسم ها، صفت ها و قید ها در نظر گرفته می شود و در انتها متنی با ساختار دستور زبانی درستی ارائه می شود.

 نحوه ی ویرایش یک متن به چه صورت است؟

ویراستاری همانند ترجمه یک سری مراحل دارد:

• در گام اول می بایست پس از نوشتن یک متن یا مقاله زمانی را برای استراحت به خود اختصاص دهید زیرا اگر بلافاصله شروع به ویرایش کنید، ممکن است هنوز مغزتان درگیر باشد و نتوانید اشتباهات را تشخیص دهید.
• در گام دوم متن نوشته شده را به صورت چاپی در دست داشته باشید؛ این کار ویرایش یک متن را ساده تر می کند زیرا طبق امار خواندن متن بر روی رایانه بسیار آزار دهنده می باشد.
• در گام سوم بهتر است قبل از ویرایش، تمام متن را بخوانید و سپس شروع به ویراستاری آن متن بکنید اینکار باعث می شود دقیق تر به کار خود ادامه دهید و حرفه ای تر عمل کنید.
• گام چهارم این است که به بررسی املای کلمات و ساختار درست جملات پی ببرید. در این مرحله تا حد امکان ابهامات مفهومی را کاهش دهید و اشتباهات املایی و نگارشی را به بهترین شکل اصلاح کنید.
• در گام پنجم توصیه می شود پس از اتمام ویرایش از دیگران برای خواندن دوباره ی متن کمک بگیرید زیرا اگر فرد دیگری متن نهایی را مطالعه کند به راحتی اطمینان حاصل می نمایید که تمام جملات قابل فهم هستند و اشکالی در متن دیده نمی شود.
• و در گام آخر یکبار خودتان متن نهایی را بخوانید تا آخرین ویرایش ها را در آن اعمال کنید و یک متن حرفه ای را ارائه دهید.